Zarząd Zieleni Miejskiej

Skansen w Parku Rataje upamiętnia historyczny przebieg Średzkiej Kolei Powiatowej, której początki sięgają 1892 roku, kiedy władze pruskie dążyły do usprawnienia lokalnych sieci transportowych, zachęcając samorządy do budowy linii kolejowych. W 1898 roku, z inicjatywy właścicieli majątków ziemskich, rozpoczęto budowę pierwszego, 11-kilometrowego normalnotorowego odcinka ze stacji Poznań Główna (obecnie Poznań Wschód) do wsi Kobylepole. Pięć lat później ukończono budowę głównej linii wąskotorowej (o rozstawie szyn 1000 mm) ze stacji Kobylepole przez Szczepankowo, Spławie i Tulce do Środy Wielkopolskiej, a następnie do Zaniemyśla. Długość linii głównej wyniosła 59 km. Kolej służyła przede wszystkim do przewozu płodów rolnych (głównie buraków cukrowych) z licznych majątków leżących wzdłuż trasy, do których pobudowano bocznice i odnogi (m.in. do Kruszewni, Gowarzewa, Czerlejna, Mystek czy Brodowa). Na Średzkiej Kolei Powiatowej prowadzono również ruch pasażerski.

W kolejnych latach powstały następne odcinki, m.in. Malta - Żegrze - Obrzyca - Starołęka. Po 1927 roku sieć kolei średzkiej liczyła już ponad 115 km. W okresie międzywojennym ŚKP obsługiwała aż 23 bocznice do zakładów prawobrzeżnego Poznania, m.in. Zakładów Wojskowych, Fabryki Papieru Pendowskiego T.A., Zakładów Państwowego Monopolu Spirytusowego, Naftoleju, Majewskiego, Zakładów Ceramicznych Ciesielczyka, Ogrodnictwa Mielocha, Browaru "Kobylepole", Wielkopolskiej Wytwórni Chemicznej czy Stomilu.

Sercem kolei była stacja Kobylepole, obsługująca pociągi zarówno normalnotorowe, jak i wąskotorowe (750 mm). W 1949 roku kolej została przejęta przez PKP, co zapoczątkowało jej stopniowy rozpad. Budowa Jeziora Maltańskiego przecięła dawny szlak kolejowy, a pozostałe odcinki normalnotorowe funkcjonowały już jako bocznice przemysłowe w sieci PKP.

W połowie XX wieku rozpoczęto sukcesywną likwidację ŚKP. W 1968 roku wstrzymano ruch osobowy na trasie Kobylepole - Środa Miasto, a od 1973 roku rozpoczęto demontaż bocznic.

Do dziś zachował się jedynie odcinek ze Środy Wielkopolskiej do Zaniemyśla, na którym nadal odbywają się regularne kursy wąskotorówki. W samym Poznaniu również można znaleźć fragmenty torów Średzkiej Kolei Powiatowej, m.in. na odcinkach Starołęka - Stomil, Kobylepole - Malta oraz pozostałości trasy Poznań Wschód - Brama Warszawska.

W 2018 roku zakończono budowę Parku Rataje. W jego centralnej części, w pobliżu kościoła Nawiedzenia NMP, powstał Skansen Średzkiej Kolei Powiatowej. Znajdują się tam dwa parowozy (Dn2t "Baziel", który obsługiwał kolej wąskotorową, oraz Tkt48-130 z wagonem gastronomicznym legendarnego WARS-u), a także fragment torów, rogatki, semafor mechaniczny, żuraw wodny, kozioł oporowy i zabytkowy zegar stacyjny. W przestrzeni skansenu ustawiono również zadaszone ławki stylizowane na perony kolejowe.

Dodajmy, że każdego dnia o godz. 12:00 (a w okresie letnim także o 14:00 i 16:00) można zobaczyć buchający dymem parowóz wąskotorowy oraz usłyszeć kolejowy gwizd.

Z kolei tuż obok, na pobliskim placu zabaw, najmłodsi mogą pobawić się w dużej, kolorowej ciuchci, która nawiązuje do kolejowej historii tego miejsca. 

FILM