Zarząd Zieleni Miejskiej

Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan znajduje się w malowniczym, zadrzewionym zakątku, o urozmaiconej rzeźbie terenu.

Nekropolia ta powstała w latach 1808 - 1810 dzięki staraniom Stanisława Kolanowskiego, znanego poznańskiego piwowara. Początkowo był to cmentarz farny głównego kościoła parafialnego Poznania. Po II wojnie światowej fara otrzymała działki przy ul. Grunwaldzkiej (obecny teren Międzynarodowych Targów Poznańskich) i tam odbyły się kolejne pochówki, zaś nekropolia na Wzgórzu Świętego Wojciecha stała się obiektem zabytkowym.

Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan ma 2 hektary powierzchni. W 577 mogiłach pochowanych jest 868 osób. Spoczywają tutaj zasłużeni obywatele miasta Poznania i wybitni Wielkopolanie - powstańcy, naukowcy, lekarze, działacze społeczni, rzemieślnicy.

Najstarsze zachowane nagrobki należą do Ignacego Sterzbechera (1810), Moniki ze Sczanieckich Zakrzewskiej (1813) oraz Rozalii Kolickiej (1815).

W dolnej części cmentarza znajduje się nie pokryta nagrobkami polana. Jest to miejsce spoczynku ofiar epidemii cholery z 1831 r. W latach 80. XIX wieku cmentarz uznano za przepełniony i zaprzestano na nim pochówków. Rangę Cmentarza Zasłużonych Wielkopolan uzyskał w 1948 r.

Na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan pochowani zostali m.in. prezydenci Poznania: Cyryl Ratajski i Jarogniew Drwęski, premier RP Stanisław Mikołajczyk, a także ojcowie i bracia karmelici bosi, żyjący w okresie 1618-1801 w pobliskim klasztorze św. Józefa.

Spoczywają tutaj również: 

• Stanisław Taczak - generał WP, pierwszy dowódca powstania wielkopolskiego 1918-1919
• Hipolit Cegielski - przemysłowiec
• Jan Konstanty Żupański - księgarz i wydawca, 
• Marceli Motty - publicysta i pamiętnikarz, 
• Bolesław Krysiewicz - lekarz, społecznik i działacz niepodległościowy, 
• Władysław Marcinkowski - rzeźbiarz, 
• Teofil Berwiński - historyk i nauczyciel, 
• Ludwik Gąsiorowski - lekarz, historyk medycyny, filantrop, społecznik, powstaniec listopadowy i uczestnik Wiosny Ludów
• Józef Łukaszewicz - historyk, dziennikarz, bibliotearz, wydawca i działacz naukowy
• Józef Zeyland - przemysłowiec, działacz społeczny i gospodarczy
• Roman Szymański - historyk, dziennikarz, działacz ludowy i niepodległościowy, powstaniec styczniowy.

Cały teren porośnięty jest starodrzewem, który nadaje mu parkowy i naturalny charakter. Szczególną uwagę przyciąga aleja kasztanowców, rozpoczynająca się tuż przy bramie wejściowej cmentarza. W drzewostanie dominują przede wszystkim dwa gatunki - klon pospolity i robinia akacjowa. Wśród pozostałych drzew najliczniej występuje jesion wyniosły, a pojedynczo spotkać można także świerki kłujące, dęby szypułkowe, lipy drobnolistne oraz bożodrzew gruczołowaty. Urozmaicenie stanowią okazy daglezji zielonej, cyprysika Lawsona, jodły kalifornijskiej i lipy wielkolistnej.

Równie interesujące jest runo cmentarne, tworzone przez rośliny okrywowe, niskie i rozrastające się przy ziemi. Oprócz bluszczu występują tu cebulice, gajowiec, barwinek, bodziszek, paprocie, runianka i hosty. Rośliny te tworzą zieloną, poziomą płaszczyznę, harmonijnie współgrającą z formami rzeźb. Wczesną wiosną teren zdobią liczne przebiśniegi, a nieco później pojawiają się jasnoniebieskie kobierce cebulicy.

Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan na Wzgórzu Świętego Wojciecha otwarty jest codziennie w godzinach 10:00-18:00.
Ponadto w dniach od 29 października do 3 listopada 2025 r. cmentarz będzie otwarty w wydłużonych godzinach od 8:00 do 20:00.

W najbliższy piątek, 31 października, a także w dniu Wszystkich Świętych oraz w Dzień Zaduszny przedstawiciele Koła Przewodników PTTK im. Marcelego Mottego w Poznaniu przeprowadzą kwestę, z której dochód zostanie przeznaczony na renowację zabytkowych grobowców. Do tej pory podczas dwudziestu pięciu poprzednich kwest przewodnicy turystyczni PTTK zebrali łącznie 174 906,94 zł.

A na wszystkich administrowanych przez Zarząd Zieleni Miejskiej cmentarzach (czyli również na Cytadeli) prowadzimy prace związane z renowacją nagrobków. W ciągu ostatnich pięciu lat wydaliśmy na ten cel z naszych środków blisko pół miliona złotych. 
Dlatego prosimy, aby nie stawiać świec bezpośrednio na nagrobkach, jeśli nie znajdują się one w pojemnikach - roztopiony wosk niestety niszczy kamień.

Dodajmy, że w niedzielę, 2 listopada o godz. 11:00 przewodnicy PTTK zapraszają mieszkańców na przechadzkę po Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan na Wzgórzu św. Wojciecha, podczas której będzie można poznać bogatą historię tego miejsca. Zbiórka przy bramie wejściowej na cmentarz.

► ZOBACZ TAKŻE: Lasek Katyński - miejsce pamięci ofiar zbrodni katyńskiej w Poznaniu

► CZYTAJ RÓWNIEŻ: Porządki na cmentarzach